Kako bi se podigla svijest o značaju pčela i upozorilo na smanjenje njihovog broja u svijetu, Ujedinjene nacije (UN) proglasile su 20. maj Svjetskim danom pčela.
Ovu rezoluciju je predložila Slovenija, a podržale sve članice EU i mnoge druge zemlje svijeta.
Svjetski dan pčela 20. maj svake godine skreće pažnju na suštinsku ulogu pčela i ostalih oprašivača koji igraju ulogu u zdravlju ljudi i planete.
Datum za obilježavanje svjetskog dana pčela izabran je kao dan rođenja Antona Janša, pionira modernog pčelarstva. Janša je došao iz porodice pčelara u Sloveniji, gdje je pčelarstvo važna poljoprivredna djelatnost s dugogodišnjom tradicijom.
Zbog onečišćenja okoliša i bolesti koje su se pojavile zadnjih godina pčelama prijeti velika opasnost, a bez njih bi došla u pitanje i ishrana čovječanstva, posebno u EU gdje o oprašivanju ovisi 84 posto poljoprivrednih kultura koje se koriste za prehranu.
Jeste li znali? 20 zanimljivosti o pčelama
- Medonosne pčele (Apis mellifera) su prisutne na Zemlji milionima godina.
- Medonosna pčela ima veoma važnu ulogu oprašivača.
- To je jedini insekt koji proizvodi hranu za ljude.
- Med je jedina hrana koja u sebi ima sve supstance neophodne za život – enzime, vitamine, minerale, vodu – i to je jedina hrana koja sadrži “pinocembrin”, antioksidans koji je povezan sa unaprjeđenjem moždanih funkcija.
- Pčele imaju 6 nogu, 2 složena oka, te 3 jednostavna oka na sredini glave, voljku kojom uzimaju nektar i dva para krila.
- Njihovo čulo mirisa je razvijeno tako da mogu razlikovati stotine biljnih vrsta i prepoznati da li cvijet sadrži polen ili nektar metrima daleko.
- Mašu krilima izuzetno brzo, 200 okretaja u sekundi, te proizvode specifičan zvuk zujanja. Mogu da lete brzinom do 40 km/h.
- Pčela radilica priozvede 1/12 čajne kašike meda u svom životu.
- Pčele jedne košnice će letjeti 144.840 km da skupe jedan kilogram meda, tako da je razumljiva izreka “vrijedan kao pčela”.
- Trideset grama meda je dovoljno hrane pčeli da obleti svijet.
- Medonosne pčele posjete 50 do 100 cvjetova za vrijeme jednog sakupljanja meda.
- Pčelinji mozak je ovalnog oblika, veličine sezamovog sjemena i ima sposobnost učenja, pamćenja i složenih proračuna udaljenosti hrane.
- Zajednica pčela ima od 20.000 do 60.000 pčela i jednu kraljicu, maticu. Radilice su ženske jedinke, žive oko 6 sedmica i obavljaju sve poslove.
- Matica živi do 5 godina i njena uloga je da leže jaja. U ljetnim mjesecima je najviše zauzeta, kada pčelinje društvo treba da bude brojno. Ona proizvede do 2.500 jaja dnevno. Matica kontroliše koliko će biti radiličkih a koliko trutovskih jaja. Ukoliko koristi pohranjene spermatozoide za oplodnju jaja, izleći će se ženske jedinke, odnosno radilice. Kada jaja nisu oplođena, izleći će se muške jedinke, odnosno trutovi. Drugim riječima, ženske jedinke nasljeđuju gene od majke i oca, dok muške jedinke nasljeđuju samo majčine gene.
- Trutovi su veći od radilica i nemaju žaoku. Njihova je uloga oplodnja mladih matica. Pred zimu ili kada je oskudica hrane, radilice izbacuju trutove van košnice.
- Svaka pčelinja zajednica ima jedinstven miris za identifikaciju svojih članova.
- Radilice imaju žaoku i bodu ako se osjećaju ugroženo, nakon čega umiru. Matica također ima žaoku, ali ona ne napušta košnicu da bi učestvovala u odbrani. Procjenjuje se da oko 1,100 uboda ima fatalan ishod za čovjeka.
- Radilice prave saće od voska, u obliku šestouglih ćelija, gdje odlažu med i polen.
- Pčele u svojoj komunikaciji koriste i ples.
- Zimi se hrane medom koji su sakupile tokom toplijih mjeseci. Formiraju klube kako bi se zaštitile od niskih temperatura.
